Metan CH4(czterowodorek węgla, gaz błotny) jest pierwszym i najprostszym związkiem z grupy węglowodorów alifatycznych - alkanów. Został odkryty w 1776 roku przez włoskiego fizyka Alessandro Volta. Atom węgla w cząsteczce metanu związany jest z 4 atomami wodoru za pomocą 4 wiązań C - H o długości 1,1 Ǻ (10-10 m). Kąt pomiędzy wiązaniami wynosi 10905' i powoduje, że cząsteczka metanu wpisana jest w strukturę czworościanu foremnego.
Metan jest gazem bezbarwnym, bezwonnym, łatwopalnym, lżejszym od powietrza (prężność par metanu w temperaturze 00C i ciśnieniu 760 mm Hg wynosi 0,554; prężność par powietrza w tych samych warunkach wynosi 1). Metan jest praktycznie obojętny wobec kwasu siarkowego (VI), kwasu azotowego, zasad i soli, ale reaguje z chlorem oraz roztworem wody bromowej (Br2) w obecności światła. Stwierdzono również, że metan jest słabo rozpuszczalny w wodzie natomiast lepiej rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych - alkoholach, eterze i benzynie. W połączeniach z powietrzem lub tlenem może powodować mieszanki wybuchowe. Szczególnie niebezpieczne są połączenia metanu z dziesięcioma objętościami wagowymi powietrza lub dwoma objętościami wagowymi tlenu. Siła radiacyjna metanu (zdolność do oddawania promieniowania krótkofalowego) jest 21 razy większa od dwutlenku węgla. Średni czas przebywania metanu w atmosferze wynosi ok. 12 lat.
Tabela 1. Właściwości fizyczne metanu
Metan powstaje w wyniku metanogenezy jako jeden z końcowych produktów beztlenowego rozkładu węgla organicznego. Źródła metanu można podzielić na antropogeniczne i naturalne. Ludzka aktywność w zakresie rozwoju przemysłu i hodowli zwierząt spowodowała zwiększenie zawartości metanu w atmosferze z 0,7 ppm (parts per million, 10-6) około 1850 roku do 1,7 ppm obecnie. Z tego powodu około 70% źródeł metanu ma charakter antropogeniczny. Uwalnianie metanu do atmosfery związane jest głównie z przemysłem wydobywczym, procesami utylizacji odpadów oraz procesami fermentacyjnymi zachodzącymi w organizmach zwierząt hodowlanych. W przemyśle wydobywczym głównym źródłem metanu są wycieki, które zachodzą podczas przetwarzania, przesyłu oraz dystrybucji gazu ziemnego. Ponadto metan uwalniany jest również przy produkcji węgla. W tym przypadku emisja zależy od rodzaju węgla, głębokości szybu, sposobu wydobycia oraz zawartości metanu w danym pokładzie węgla. Spośród procesów utylizacji odpadów podstawowym źródłem metanu są wysypiska śmieci. Czynnikami kształtującymi emisję na tych terenach są: temperatura, wilgotność gleby, zawartość materii organicznej oraz czas składowania odpadów. Zwierzęta hodowlane produkują metan w wyniku niekompletnego trawienia niskoenergetycznego pokarmu. Stanowi ok. 50 - 75% biogazu.
Tabela 2. Źródła i pochłaniacze metanu (Tg CH4/rok)
Bibliografia:
1. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). 2001. Cambridge University Press. Cambridge. 87-104.
2. Jakubke H.D., Jeschkeit H. 1994. Concise encyclopedia chemistry. Walter de Gruyter Berlin. New York.
3. Megonigal J.P., Hines M. E. and Visscher P. T. 2004. Anaerobic metabolism: linkages to trace gases and aerobic processes. 317-424. [W:] Schlesinger W. H. (red.) Biogeochemistry. Elsevier-Pergamon. Oxford.
4. Morrison R.T., Boyd R.N. 1983. Organic chemistry. Allyn and Bacon Inc. Boston.
5. Paul E. A., Clark F. E. 1996. Soil microbiology and biochemistry. Academic Press. Toronto. 175-176.
6. Wuebbles D. J., Hayhoe K. 2002. Atmospheric methane and global change. Earth-Science Revievs 57. 177-210. Jeśli zamieszczone informacje/linki są nieaktualne /nieaktywne/ lub pragną Państwo umieścić informacje uzupełniające/linki nieobecne na stronie, prosimy o KONTAKT