Agroenergetyka.pl

Energetyka, OZE w sieci: GoldenLine - Energetyka
Blog energetyczno - paliwowy
 
 
strona główna  Zarejestruj się  Ogłoszenia  Forum  Kontakt z Redakcją 


Artykuły
ROŚLINY I ZIARNO
 

Charakterystyka wybranych gatunków wierzb krzewiastych

Autor: Jakub Łupiński
Data: 2008-07-21
Rodzaj wierzba (Salix spp.) należy do rodziny wierzbowatych (Salicaceae), która według różnych źródeł, obejmuje od 300 do 350 gatunków, z czego ponad 30 występuje w Polsce. Istnieją też liczne mieszańce i odmiany Salix. Wierzby występują w postaci drzew, krzewów i krzewinek. Są to rośliny dwupienne, owadopylne, na ogół światło- i wilgociolubne, o bardzo szerokim spektrum występowania.
Pojedyncze liście są krótkoogonkowe, całkowite, pierzastounerwione najczęściej skrętolegle ułożone. Blaszki liściowe mają zróżnicowane kształty i brzegi. Kwiatostan tworzą żółte kotki, zwane potocznie baziami. Kotki męskie o jednobarwnej przysadce, posiadają dwa gruczoły miodnikowe i do kilku pręcików z nitkami owłosionymi w dolnej części.
Kotki żeńskie są luźnokwiatowe, mają języczkowate i nietrwałe przysadki o zabarwieniu jasnordzawym. Kwiaty tworzy jeden gruczoł miodnikowy oraz nagi słupek z siedzącą zalążnią.
Owocem wierzby jest szara, owłosiona torebka. Nasiona są bardzo drobne, pęczek srebrnych włosków ułatwia ich rozsiewanie przez wiatr.

Wierzba wiciowa (Salix viminalis), zwana również konopianką, dorasta w formie krzewiastej do 6 metrów. Pędy są giętkie, początkowo owłosione, w późniejszych okresach wegetacji nagie. Barwa pędów jest od szarozielonej do oliwkowej. Liście mają długość od 10 do 25 cm i są od 8 do 10 razy dłuższe niż szersze. Ogonki mają długość od 6 do 8 mm. Liście są równowąskie, lancetowate, tępo zakończone. Brzegi blaszki liściowej są podwinięte. Górna strona liścia jest prawie naga, matowa o barwie zielonej, natomiast dolna jedwabista jest biało owłosiona. Przylistki są lancetowate, długo zaostrzone, często występują tylko w górnych partiach rośliny, szybko opadają. Kwiatostany męskie są krótkie, grube, o długości do 3,6 cm i żółtej barwie.

Wierzba biała (Salix alba), zwana jest również srebrną ze względu na szarobrunatne zabarwienie kory, które po zakończeniu okresu wegetacji przechodzi w żółte. Forma drzewiasta osiąga nawet do 30 metrów wysokości. Pędy rośliny są giętkie i owłosione. Liście wierzby białej są wąskie, lancetowate, długości około 10 cm, ciemnozielonej barwy od góry i srebrzystej od dołu. Młode liście charakteryzują się obustronnym, jedwabistym owłosieniem. Starsze są owłosione tylko na spodniej stronie [Tomanek 1987, Szafer i in., 1986].
Salix alba preferuje gleby piaszczyste, okresowo zalewane. Można ją spotkać nad stawami, rzekami i przy drogach. Występuje w lasach łęgowych, tworząc duże skupienia wraz z topolami. Na terenach górskich pojawia się nawet do wysokości 800 m n.p.m.

Wierzba biała ma duże znaczenie jako roślina zielarska, ze względu na zawartość flawonoidów, kwasów organicznych i glikozydów. [http://pl.wikipedia.org] Szczególnie cennym składnikiem pozyskiwanym z tej rośliny jest salicyna – glikozyd fenolowy zawarty w korze, który w organizmie człowieka ma działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Obecnie związek ten jest zastępowany w produkowanych lekach przez syntetyczny kwas acetylosalicylowy. Nazwa leku "aspiryna" wywodzi się od gatunku Salix spirea.
Wierzba biała, podobnie jak wierzba wiciowa, ma duże znaczenie proekologiczne. Silnie rozbudowany system korzeniowy umożliwia wykorzystanie tych gatunków do rekultywacji terenów zdegradowanych przemysłowo. Nasadzenia wierzb pełnią też funkcje ochronne, stosuje się je do umacniania brzegów rzek i poboczy oraz wałów przeciwpowodziowych. Sadzi się je również w celu osuszania terenów podmokłych [Szczukowski i in., 1998].

W Polsce zarejestrowane są 3 odmiany wierzby krzewiastej: Start, Sprint i Turbo. Wszystkie należą do gatunku Salix viminalis i charakteryzują się szybkim wzrostem i dają wysoki plon suchej masy drewna. Są to odmiany uniwersalne, mogą być uprawiane zarówno na glebie organicznej jak i mineralnej. Odznaczają się one dużą odpornością na choroby i tolerancją na szkodniki [http://www.uwm.edu.pl].

Gatunki Salix spp. są mało wymagające pod względem siedliskowym, jednak wysoki plon biomasy wiąże się z zapewnieniem roślinom optymalnych warunków rozwojowych. Ważne jest przede wszystkim żyzne podłoże glebowe. Doskonałe nadają się gleby aluwialne i napływowe, o wysokim poziomie wód gruntowych. Zaleca się również grunty orne, głównie gleby klas IIIa i IIIb oraz IVa i IVb o pH od 5,5 do 6,5 o właściwych stosunkach wodno – powietrznych [Różanowski 1993]. Przygotowanie roli pod plantację wierzby powinno się wykonywać w taki sam sposób jak pod inne rośliny uprawne. W przypadku, gdy stanowisko stanowią odłogi bądź użytki zielone, uprawę należy rozpocząć na rok przed planowanym sadzeniem. W tym wypadku zaleca się wykonanie chemicznych bądź mechanicznych zabiegów odchwaszczających. Wskazana jest również uprawa poplonu. Zimą wykonuje się głęboką orkę, poprawiającą strukturę gleby. Zakładając plantację na glebie ornej, zabiegi uprawowe można ograniczyć do głębokiej orki i wiosennego bronowania pola.

Wierzba jest rośliną o dużych wymaganiach wodnych, dlatego też plantacje wikliny powinny być lokalizowane w rejonach gdzie gleby od marca do końca października są wystarczająco uwilgotnione. Do prawidłowego rozwoju Salix potrzebuje minimum 500 mm opadów rocznie oraz dostępu korzeni w okresie wegetacji do zapasów wody gruntowej. W czasie wegetacji wierzby, kiedy to obserwuje się najbardziej intensywny przyrost masy roślinnej przypadającą w okresie od czerwca do sierpnia bardzo duże zagrożenie stanowi susza. Może ona spowodować spadek plonowania nawet o 50%. Jest to szczególnie niebezpieczne w okresie przyjmowania się zrzezów.
Szczukowski i inni [2004], podkreślają, że o sukcesie uprawy wierzby decyduje skuteczne zwalczanie chwastów. Szczególnym zagrożeniem na plantacjach są chwasty wieloletnie takie jak:

- perz (Agropyron repens);
- ostrożeń (Cirsium arvense);
- powój (Convolvulus arvensis);

Najlepsze efekty ich zwalczania przynosi metoda integrowana. Starannie przeprowadzone zabiegi agrotechniczne na plantacjach wierzby wywierają znaczący wpływ na wzrost i rozwój roślin, co decyduje o plonie biomasy.
W miarę rozrastania się powierzchni upraw monokulturowych wierzby, zagrożeniem mogą stać się choroby. Na roślinach mogą pojawić się wówczas:

- rdza liściowa (Melampsora sp.);
- parch wierzby (Venturia salicyperda);
- antraknoza (Glomerella cingulata);
- bakteryjne więdnięcie pędów (Pseudomonas salicyperda);

Kolejnym zagrożeniem dla wierzby są szkodniki:

- niekreślanka wierzbówka (Earias chlorana);
- jątrewka wiklinówka (Phyllodecta vittellina);
- rynnica wierzbowa (Melasoma saliceti);
- naroślarz wiklinowiec (Pontania viminalis);
- mszyca wierzbowa (Pterocomma salicis);
- mszyca wierzbowo-marchiowa (Cavariella aegopodii);
- znaczyn dwuplamek (Lepyrus palustris Scop.);

Wierzbę można rozmnażać na wiele sposobów, jednak w warunkach polskich najczęściej stosuje się rozmnażanie wegetatywne za pomocą zrzezów (odcinki jednorocznych pędów o długości od 20 do 25 centymetrów). W okresie wiosny lub jesieni są one wysadzane na plantacjach, tak aby wystawały 1-2 cm nad powierzchnię gleby.
Sadzenie zrzezów odbywa się ręcznie lub mechanicznie. Zalecana obsada roślin to od 20 do 60 tysięcy sztuk na hektar. Plony biomasy uzależnione są od wielu czynników, głównie od klasy bonitacyjnej gleby. Możliwe jest uzyskanie od 30 Mg•ha-1•rok-1 świeżej biomasy w jednorocznych cyklach zbioru, do 40 Mg•ha-1•rok-1 biomasy przy zbiorach roślin co trzy lata [Szczukowski i in., 2004]
 
strona główna | polityka prywatności | nota prawna | partnerzy | kontakt | mapa serwisu | REKLAMA
Projekty HVAC | turbiny wiatrowe | Forum OZE
Copyright © Agroenergetyka.pl | design: Projekty internetowe